มดลูกเป็นอวัยวะสำคัญในระบบสืบพันธุ์ของสตรี แต่บางครั้งความผิดปกติบางประการอาจนำไปสู่ความจำเป็นในการผ่าตัดมดลูก (https://www.vejthani.com/th/2021/01/เข้าใจการผ่าตัดมดลูก/) หรือที่เรียกในทางการแพทย์ว่า "การตัดมดลูก" (Hysterectomy) ซึ่งเป็นการผ่าตัดเพื่อนำมดลูกออกจากร่างกาย โรคหลายชนิดที่เกี่ยวข้องกับมดลูกอาจมีความรุนแรง รักษาด้วยวิธีอื่นไม่ได้ผล หรือเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายต่อชีวิต ดังต่อไปนี้
(https://i.imgur.com/KQjkLak.jpeg)
- เนื้องอกมดลูกชนิดไม่ใช่มะเร็ง
เนื้องอกมดลูกชนิดไม่ใช่มะเร็ง หรือเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดในการผ่าตัดมดลูก โดยเฉพาะในสตรีอายุมากกว่า 35 ปี เนื้องอกเหล่านี้เป็นก้อนเนื้อที่เติบโตในผนังมดลูก แม้จะไม่เป็นมะเร็ง แต่อาจก่อให้เกิดอาการรบกวน เช่น ประจำเดือนมามากผิดปกติ ปวดท้องรุนแรง หรือกดทับอวัยวะข้างเคียง หากเนื้องอกมีขนาดใหญ่มาก หรือมีจำนวนมาก และทำให้เกิดอาการที่รบกวนคุณภาพชีวิต - เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่เกิดจากเซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกไปเจริญเติบโตนอกโพรงมดลูก เช่น ที่รังไข่ ท่อนำไข่ หรือเยื่อบุช่องท้อง ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการปวดประจำเดือนรุนแรง และอาจส่งผลต่อภาวะการมีบุตรยาก ในกรณีที่มีอาการรุนแรงมาก และไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยฮอร์โมนหรือยา แพทย์อาจพิจารณาการผ่าตัดมดลูกเพื่อบรรเทาอาการ โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่ไม่ต้องการมีบุตรแล้ว - มะเร็งมดลูก
มะเร็งมดลูกรวมถึงมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก และมะเร็งกล้ามเนื้อมดลูก เป็นสาเหตุสำคัญที่ต้องรับการผ่าตัดมดลูกอย่างเร่งด่วน เป็นการรักษาหลักสำหรับมะเร็งมดลูกระยะเริ่มต้น และอาจรวมถึงการตัดเอารังไข่และท่อนำไข่ออกด้วย ในบางกรณี แพทย์อาจแนะนำให้รับการรักษาเสริม เช่น เคมีบำบัด หรือรังสีรักษาหลังการผ่าตัด ขึ้นอยู่กับระยะของโรคและปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ - ภาวะมดลูกหย่อนตัว
ภาวะมดลูกหย่อนตัวเกิดจากกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อที่พยุงมดลูกอ่อนแรงลง ทำให้มดลูกเคลื่อนตำแหน่งลงมาต่ำกว่าปกติ หรือยื่นเข้าไปในช่องคลอด ภาวะนี้มักพบในสตรีที่ผ่านการมีบุตรหลายครั้ง หรือสตรีวัยหมดประจำเดือน ก่อให้เกิดอาการปวดหนัก บริเวณอุ้งเชิงกราน ปัสสาวะเล็ดหรือกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ในกรณีที่มีอาการรุนแรง และวิธีการรักษาอื่น ๆ เช่น การใส่ห่วงพยุงมดลูก หรือการฝึกกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานไม่ได้ผล การผ่าตัดมดลูกอาจเป็นทางเลือกที่เหมาะสม - ภาวะเลือดออกผิดปกติในมดลูก
ภาวะเลือดออกผิดปกติในมดลูกที่ไม่สามารถควบคุมได้ด้วยการรักษาด้วยยา อาจเป็นข้อบ่งชี้ในการผ่าตัดมดลูก โดยเฉพาะในกรณีที่เกิดภาวะโลหิตจางรุนแรงจากการเสียเลือดเรื้อรัง หรือมีผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตอย่างมาก ภาวะนี้อาจเกิดจากความผิดปกติของฮอร์โมน ความผิดปกติของเยื่อบุโพรงมดลูก หรือเนื้องอกในมดลูก
การผ่าตัดมดลูกเป็นการรักษาที่มีประสิทธิภาพสำหรับโรคมดลูกหลายชนิดที่ไม่สามารถรักษาด้วยวิธีอื่นได้ผล อย่างไรก็ตาม การตัดสินใจควรพิจารณาอย่างรอบคอบ โดยคำนึงถึงความรุนแรงของโรค อายุของผู้ป่วย ความต้องการในการมีบุตร ตลอดจนผลกระทบทางร่างกายและจิตใจที่อาจเกิดขึ้นหลังการผ่าตัด การปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อทำความเข้าใจถึงข้อดี ข้อเสีย และทางเลือกในการรักษาอื่น ๆ จึงเป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ป่วยที่กำลังพิจารณาการรักษาด้วยการผ่าตัดมดลูก